Yangın Güvenliği ve Tabii Afetlerde Müdahele Tarzı

YANGIN EĞİTİMİ DERS NOTLARI

1. İTFAİYE TEŞKİLLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
2. YANMA VE YANGIN
3. YANGIN TÜRLERİ
4. YANGIN SÖNDÜRÜCÜ MADDELER VE SÖDÜRME İLKELERİ (USÜLLERİ)
5. ÖNLEYİCİ TEDBİRLER
6. DOĞAL AFETLER 

1.iTFAİYE TEŞKİLLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Ülkemizde itfaiye teşkilatları konusunda tespit edilmiş bilgiler yalnızca İstanbul'a aittir. 12 Mart 1579 da Osmanlı padişahı'nın emriyle halkın sivil örgütlenmesiyle başlayan çalışmalar uzun yıllar devam etmiş olup personel ve araç gerecin belirli olması yönünde ilk teşkilatlanma 1720 yılında olmuştur. Aynı yıl Tulumbacılar Ocağı kuruldu. 1930 yılında İtfaiye teşkilatları belediyelere bağlandı. 

İtfaiye haftası 25 Eylül - 1 Ekim tarihleri arasında kutlanmaktadır. İtfaiyenin Yangın İhbar numarası 110'dur.

İtfaiye teşkilatlarının görevleri asli ve tali görevler olmak üzere iki'ye ayrılır.

                          Asli Görevler                                                                      Tali Görevler

                       Yangın Söndürme                                                          Susuz Semtlere Su Verme

                      Can ve Mal Kurtarma                                    Park, Bahçe, Meydan, Yol Yıkaması, Sulama

                      Trafik Kazalarında Kurtarma                                 Kanal Tıkanıklıklarının Açılması

                      Afetlerde Kurtarma                                                                 Baca Temizliği

                      İlk Yardım

                      Yangın Önleyici Tedbirler

                      Tatbikatlar

                      Yangın ve Afet Eğitimi

                   Su Baskınlarına Müdahele

                  Resmi, Özel; Tesis, Fabrika, Umuma açık yerlerde çalışan personelin yangına karşı eğitimi

                     Yılda En Az Bir Defa Tüm Personelin Katılımıyla Tatbikatlar Yapmak

2. Yanma ve Yangın

Yanma Nedir?

Yanıcı maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan bir kimyasal olaydır.

Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın bir arada olması gerekmektedir. Bunlar:

Yanıcı Madde, Oksijen, Isı

Üçünden biri olmazsa yanma gerçekleşmez.

Yanmanın Çeşitleri

Yavaş Yanma ( Demir ve Bakırın Oksitlenmesi)

Hızlı Yanma ( Yanmanın bütün belirtilerinin olduğu yanma şeklidir.{Alev, ısı, ışık gibi})

Parlama, Patlama Şeklinde Yanma ( Gaz ve Sıvı Yanıcı Maddeler)

Kendi Kendine Yanma ( Bitkisel Kökenli Yağların Yanması)

Yangın Nedir?

İstenmeyen yer ve zamanda oluşan kontrol dışı yanma olayına yangın denir.

Yangın Sınıfları Nelerdir?

A Sınıfı Yangınlar  - Katı Yangınlar ( Odun, Kömür, Kumaş, Saman vb. )

B Sınıfı Yangınlar  -  Sıvı Yangınlar ( Akaryakıt türü maddeler {benzin, tiner vb.})

C Sınıfı Yangınlar  - Gaz Yangılar  ( LPG, Doğal Gaz, Asetilen vb.)

D Sınıfı Yangınlar  - Metal Yangınlar (Hafif Metaller [Alüminyum, Potasyum] ) 

F Sınıfı Yangınlar  - Yağ Tavası Yangınları (Bitkisel veya hayvansal katı, sıvı yağlar)

Yangının Sebepleri 

• Koruma Önlemlerinin Alınmaması ( Tedbirsizlik)
• Bilgisizlik
• İhmal
• Kazalar
• Sıçrama
• Sabotaj
• Tabiat Olayları

Yangının Etkenleri

• Bacalar
• Sigara - Kibrit
• Kıvılcım
• Elektrik
• LPG - Doğalgaz
• Akaryakıt (Benzin, tiner, boya, vernik, vb.)
• Yıldırım, Güneş

Yangın Oluşum Safhaları

• Koku
• Duman
• Alev

Yangın Yerindeki Tehlikeler

• Yüksek Isı
• Büyüme Hızı
• Patlama Tehlikesi
• Çökme Tehlikesi
• Elektrik Tehlikesi
• Kimyasal Tehlike
• Duman Tehlikesi

3. Yangın Türleri

1. LPG Yangınları: Bütan ve Propan karışımı; Renksiz, kokusuz ve zehirsizdir. Fakat boğucu ve patlayıcı özelliği olduğu için KEHRİN esansıyla kokulandırılır.
2. Doğalgaz Yangınları: Metan ve Etan karışımı renksiz, kokusuz, zehirsiz ve tatsızdır boğucu ve patlayıcı özelliği olduğu için Sarımsak tadında kokulandırılmıştır.
3. Akaryakıt Yangınları: Ham petrol sıvı haldeyken yanmazlar buhar haline geçince yanarlar zehirlidir. Havadan 3/4 kat ağırdır.
4. Baca Yangınları: Bacaların zamanında temizlenmemesi, bilinçsiz bir şekilde baca içerisine naftalin vb. maddelerin yakılması
5. Elektrik Yangınları: Standartlara uygun olmayan malzemenin kullanılması ve kullanıcıların kurallara uymamaları.
6. Orman Yangınları: Nedenleri %99 insanlar %1 tabiat olayları 3 türlü orman yangını vardır. 1. Örtü 2. Tepe 3. Gövde
7. Araç Yangınları: Araç Yangınlarında söndürme emniyet sınırı 15 m'dir.
   
8. Bina Yangınları: Bina yangınları A sınıfı yangınlardır. A sınıfı yangınlar su ile soğutularak söndürülür.

4. Yangın Söndürücü Maddeler

1. Su                  A Sınıfı (Katı)  Odun, kömür, kumaş vb. yangınların söndürülmesinde kullanılır.
2. Köpük           B Sınıfı (Sıvı)   Benzin, tiner, boya vb. yangınların  giderilmesinde kullanılır.
3. Kimyasal Kuru Tozlar  C Sınıfı (Gaz) LPG, doğalgaz ve 1000 w kadar elektrik yangınlarının giderilmesinde kullanılır.
4. Karbondioksit     Arşiv depoları, kimya laboratuvarlarında, 1000 w üzeri elektrik yangınlarında kullanılır.
5. Halokarbonlar     Bilgi işlem merkezleri, elektrik ve elektronik yangınların söndürülmesinde kullanılır.

Not: YSC Yangın Söndürme Cihazlarının amacı başlangıç halindeki yangınları söndürmek

Yangın Söndürme Usulleri (Prensipleri)

Meydana gelmiş bir yangını söndürebilmek için yanmanın şartları olan 3 unsurdan ( Yanıcı madde, Isı, Oksijen) herhangi bir tanesinin ortadan kaldırılması gerekmektedir.

5. Yangınları Önleyici Tedbirler

1. İnşai Bakımdan Önleyici Tedbirler

2. Tesisat Bakımından önleyici Tedbirler

    A. Sabit Tesisler Bakımından   ( Elektrik, su, doğalgaz, paratoner, kalorifer tesisatları bakımından)

    B. Yangın İhbar Tesisleri Bakımından  (Mekanik Sistem ( Butonlu), Otomatik Uyarı Sistemi (Dumana, Isıya, Aleve ve parlamaya Duyarlı Sistem))

    C. Yangın Söndürme tesisleri Bakımından

3. Kullanma Bakımından Önleyici Tedbirler ( Binalardaki sabit tesislerin ve her türlü eşyaların kullanımına dikkat edilmesi)

4. Diğer Tedbirler

    A. Yasal Tedbirler    ( Acil durum ekiplerinin kurulması / Söndürme, Koruma, Kurtarma, Koruma})

    B. Eğitim  Tedbirleri ve Denetimleri  ( Okulların, halkın, çalışan personelin ve ekiplerin eğitimi)

Acil Durum Planı ve Ekiplerinin Kurulması

10 bağımsız bölümü bulunan konutlar ile 50 kişiden daha fazla insan bulunan yapı, bina, tesis ve işletmelerde aşağıdaki ekipler oluşturulur.

Söndürme Ekibi              3 Kişi

Kurtarma Ekibi                3 Kişi

Koruma Ekibi                  2 Kişi

İlk Yardım Ekibi               2 Kişi

6. Doğal Afetlerin Tanımı, Özellikleri ve Sonuçları

Afet: İnsan için ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak ya da kesintiye uğratarak toplululukları etkileyen olaya afet denir.

Afet Çeşitleri

1. Doğal Afetler                                      2. Teknolojik Afetler                             3. İnsan Kökenli Afetler

Deprem                                               Baraj Patlaması, Sanayi Kazanlarının          Yangın

Sel Baskını                                                           Patlaması                                          Hava

Toprak Kayması                                                                                                            Su

Çığ Düşmesi                                                                                                                  Çevre Kirlenmesi vb.

Kuraklık

Yangın

Fırtına, Kasırga, Tayfun, Hortum

Tusunami (Deprem sonrası dev dalgalar)

Özellikleri ve Sonuçları

Çeşitli şiddet, güç ve genişlikte olurlar. Alt yapıyı bozarlar, şok etkisi yaratırlar.

Bulaşıcı salgın hastalıklara (tifo, sarılık, veba vb.) yol açarlar. Ölüm, sakatlık gibi sonuçlar doğururlar.

Meydana geldiği yörenin ekonomik yapısını bozarlar planlanan yatırımları geciktirirler.

Deprem Nedir?

Yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi ya da yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır.

Deprem'den Önce Alınacak Tedbirler Nelerdir?

• İlk yardım çantası hazırlanmalı,
• Acil durum planı yapılmalı, 
• Ağır beyaz eşya ve mobilyalar duvara monte edilmelidir.
• YSC'ler hazır bulundurulmalı, aile fertlerine kullanımı öğretilmelidir.
• Ev ve iş yerlerine DASK yaptırılmalıdır.
• Aile üyelerine doğalgaz, su, elektrik şalter ve vanaların yerini, açılıp kapatılmaları öğretilmelidir.

Deprem Esnasında Alınacak Tedbirler Nelerdir?

• Sakin ve soğukkanlı olmaya olmaya çalışın, panik yapmayın.
• Kesinlikle yüksek katlardan atlamaya çalışmayın. Balkon ve pencerelerden uzak durun, merdivenlere çıkmayın.
• Her nerede olursanız olun zeminin şiddetle hareket etmesi olasılığına hazır olun, kendinizi sağlam bir nesnenin korumasına alın. Bunu yapamıyorsanız çökün başınızı ve yüzünüzü koruyacak biçimde kapatın.
• Cenin pozisyonu alın, ilk sarsıntıyı izleyecek diğer sarsıntılara da hazır olun.
• Eğer bulunduğunuz noktada kendinizi 10-15 saniye de bina dışına çıkaracak güvenli bir açık alana ulaştıracak bir pozisyon varsa bu yolu saptayın.
• 10-15 saniye de binayı terk etme olanağı bulunmuyorsa kesinlikle koşmayın ve ayakta durmayın.
• Bu yöntem sadece bodrum, zemin ve birinci katta olanlar için geçerlidir.

Sel Nedir?

Taşkınlar, aşırı yağışlar ve kar erimeleri sonucu akarsuların ve derelerin taşarak yerleşim yerleri ve etkili alanları basması veya etki altına almasına sel denir. Ani yağışlar sonucu oluşan su baskınlarına seylâp denir.